Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình kinh tế sáng tạo và kinh tế số, vấn đề số hóa tài sản trí tuệ và chuyển giao công nghệ bản quyền đang trở thành yếu tố chiến lược trong việc nâng cao giá trị tài sản vô hình, thúc đẩy năng suất, và khơi mở nguồn thu mới cho doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo.
Số hóa bản quyền – từ nhu cầu đến xu thế
Bản quyền không chỉ là công cụ bảo vệ quyền lợi cho tác giả, nghệ sĩ hay nhà sáng chế, mà còn là tài sản có thể khai thác thương mại, tạo ra nguồn thu từ chuyển nhượng, cấp phép, hoặc đầu tư. Tuy nhiên, trong môi trường truyền thống, việc lưu trữ, quản lý và chứng minh quyền sở hữu còn thủ công, rời rạc và thiếu minh bạch.
Công nghệ số – đặc biệt là blockchain, AI, big data và nền tảng quản lý tài sản trí tuệ – đã tạo ra bước đột phá trong việc số hóa quy trình đăng ký, xác lập, lưu trữ, quản lý và thương mại hóa bản quyền. Qua đó, quyền sở hữu được xác định rõ ràng, dữ liệu được bảo mật và truy xuất dễ dàng, đồng thời mở ra cơ hội tiếp cận thị trường toàn cầu.
Chuyển giao công nghệ bản quyền – cầu nối giữa sáng tạo và thị trường
Không ít trường hợp cá nhân, viện nghiên cứu, doanh nghiệp sở hữu bản quyền nhưng không thể khai thác hiệu quả do thiếu nền tảng công nghệ và đối tác chuyển giao phù hợp. Ngược lại, nhiều doanh nghiệp, khu công nghiệp, tổ chức sản xuất lại thiếu nguồn bản quyền chất lượng để ứng dụng vào sản phẩm, dịch vụ.
Ở đây, chuyển giao công nghệ số hóa bản quyền đóng vai trò là cầu nối chiến lược, giúp:
Đơn vị sở hữu bản quyền chuyển giao quyền sử dụng hoặc cấp phép có thời hạn cho doanh nghiệp ứng dụng vào sản phẩm/dịch vụ.
Doanh nghiệp ứng dụng dễ dàng truy xuất, tra cứu và đánh giá giá trị bản quyền dựa trên nền tảng số hóa minh bạch.
Các nền tảng số hóa bản quyền (như hệ thống thư viện số, chợ công nghệ bản quyền, blockchain IP…) đảm bảo tính pháp lý, bảo mật và định giá tài sản trí tuệ.
VIC – Đơn vị thúc đẩy hệ sinh thái bản quyền số
Viện Kinh tế Sáng tạo và Bản quyền số (VIC) đang tiên phong xây dựng mô hình chuyển giao công nghệ bản quyền số, kết nối các bên:
Tác giả, chủ sở hữu bản quyền với doanh nghiệp sản xuất – kinh doanh.
Các nền tảng số hóa – định giá bản quyền với hệ thống ngân hàng, quỹ đầu tư.
Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức quốc tế để xây dựng khung pháp lý, chuẩn hóa dữ liệu và kết nối thương mại hóa xuyên biên giới.
VIC cũng triển khai Thư viện số bản quyền sáng tạo, cho phép cá nhân và tổ chức tra cứu, đăng ký, và tham gia mạng lưới chuyển giao – đầu tư vào tài sản trí tuệ đã được số hóa.
Kết luận
Chuyển giao công nghệ số hóa bản quyền không chỉ góp phần bảo vệ quyền lợi của người sáng tạo, mà còn là chìa khóa thúc đẩy thương mại hóa tri thức, nâng cao năng suất nền kinh tế và hình thành một hệ sinh thái sáng tạo bền vững. Đây là xu thế không thể đảo ngược, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ từ các tổ chức quản lý, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và toàn xã hội.
