Nghiên cứu ứng dụng trong các ngành kinh tế sáng tạo – Động lực đổi mới và phát triển giá trị
Kinh tế sáng tạo là một mô hình phát triển kinh tế dựa trên tri thức, sự sáng tạo, tài sản trí tuệ và công nghệ. Trong mô hình này, nghiên cứu ứng dụng (applied research) đóng vai trò then chốt, không chỉ tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới, mà còn giúp chuyển hóa ý tưởng sáng tạo thành giá trị thương mại và xã hội cụ thể.
Nghiên cứu ứng dụng – cầu nối giữa ý tưởng và thị trường
Khác với nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng tập trung vào việc giải quyết những vấn đề thực tiễn, tạo ra các giải pháp, mô hình hoặc sản phẩm có khả năng áp dụng ngay trong đời sống hoặc sản xuất. Trong các ngành kinh tế sáng tạo như: thiết kế, nghệ thuật số, truyền thông, âm nhạc, thời trang, công nghiệp văn hóa, nội dung số, v.v… nghiên cứu ứng dụng không chỉ đóng vai trò hỗ trợ, mà còn là trung tâm của đổi mới và phát triển.
Chẳng hạn, trong lĩnh vực thiết kế sản phẩm, nghiên cứu ứng dụng giúp kết hợp giữa yếu tố thẩm mỹ và công năng, mang đến trải nghiệm mới cho người dùng. Trong sản xuất phim, ứng dụng công nghệ AI vào hậu kỳ làm tăng hiệu quả và giảm chi phí. Trong ngành thời trang, nghiên cứu chất liệu sinh học, tái chế đang mở ra hướng phát triển bền vững.
Tình hình tại Việt Nam – nhiều tiềm năng nhưng thiếu liên kết
Tại Việt Nam, lực lượng sáng tạo ngày càng đông đảo, đặc biệt trong giới trẻ, startup và cộng đồng nghệ thuật. Tuy nhiên, các hoạt động nghiên cứu ứng dụng trong lĩnh vực sáng tạo vẫn còn manh mún, thiếu hệ thống và thiếu sự hỗ trợ chuyên sâu từ các viện nghiên cứu, trường đại học và chính sách quốc gia.
Một trong những thách thức lớn là thiếu cầu nối giữa nghiên cứu và doanh nghiệp, khiến nhiều sáng kiến, ý tưởng không được triển khai thực tế, hoặc bị hạn chế trong phạm vi nhỏ lẻ. Việc đầu tư vào nghiên cứu ứng dụng trong ngành sáng tạo cũng chưa được chú trọng đúng mức so với các ngành kỹ thuật – công nghiệp truyền thống.
Cần xây dựng hệ sinh thái nghiên cứu ứng dụng trong kinh tế sáng tạo
Để phát huy hiệu quả, nghiên cứu ứng dụng trong các ngành kinh tế sáng tạo cần được phát triển theo mô hình hệ sinh thái, với sự tham gia của các bên:
Viện nghiên cứu và trường đại học: Là trung tâm tạo ra ý tưởng và giải pháp công nghệ ứng dụng cho ngành sáng tạo;
Doanh nghiệp và startup: Là đối tượng thụ hưởng và triển khai các giải pháp, mô hình sáng tạo vào sản xuất, kinh doanh;
Cơ quan quản lý nhà nước: Là đơn vị kiến tạo chính sách khuyến khích R&D, thương mại hóa tài sản trí tuệ;
Tổ chức hỗ trợ trung gian như VIC: Đóng vai trò kết nối, đánh giá, chuyển giao, bảo hộ và hỗ trợ thương mại hóa.
VIC – Định hướng hỗ trợ nghiên cứu ứng dụng sáng tạo
Viện Kinh tế Sáng tạo và Bản quyền số (VIC) đang phát triển mô hình hỗ trợ nghiên cứu ứng dụng cho cộng đồng sáng tạo Việt Nam. Thông qua các chương trình tài trợ đề tài, liên kết doanh nghiệp – nhà khoa học, tổ chức hội thảo chuyên đề và tư vấn bảo hộ tài sản trí tuệ, VIC góp phần chuyển hóa ý tưởng thành sản phẩm, sản phẩm thành thị trường, và thị trường thành giá trị kinh tế – xã hội.
Kết luận
Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng trong các ngành kinh tế sáng tạo là bước đi chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong thời đại số. Đây không chỉ là vấn đề chuyên môn, mà còn là lựa chọn mang tính định hướng dài hạn, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ từ cả khu vực công và tư.
